Forward bij een verwachte rentedaling

We gaan nader in op de verschillende mogelijkheden om renterisico's af te dekken met behulp van rente-instrumenten. Het gebruik van rente-instrumenten wordt in de praktijk ook wel aangeduid onder de verzamelnaam 'hedging' of als 'het aangaan van een hedge'. Voordat een onderneming tot de inzet van rente-instrumenten besluit, moet echter allereerst duidelijk zijn:

• welke renterisico's afdekking behoeven;
• wat de precieze omvang is van het renterisico;
• wat de termijn is waarover renterisico wordt gelopen.

Een forward is een termijncontract tussen twee partijen met als doel de rentekosten of opbrengsten voor een in de toekomst liggende periode vast te leggen. Een voorbeeld van een forward is de Future Rate Agreement (FRA). Een FRA is een termijncontract waarbij de koper en verkoper overeenkomen op een vastgestelde datum in de toekomst over een (fictieve) hoofdsom het verschil te berekenen tussen een nu vast te stellen renteniveau (contractrente) en het op de desbetreffende datum geldende niveau van een referentierente. Als referentierente wordt doorgaans gekozen voor de Euribor. De koper betaalt de verkoper een vergoeding als de referentierente op de afgesproken datum lager is dan de contractrente en de verkoper betaalt een vergoeding aan de koper als het omgekeerde het geval is. De vergoeding is in beide gevallen gelijk aan het verschil tussen de referentierente en de contractrente over de hoofdsom. Een FRA is een geldmarktinstrument omdat de referentierente en de contractrente geldmarktrentes zijn.

De forward kan worden toegepast bij een verwachte rentedaling en bij een verwachte rentestijging. Bij een verwachte rentedaling kan bijvoorbeeld een toekomstig(e verlenging van een) deposito worden beschermd door een FRA te verkopen. Bij een verwachte rentestijging kan een binnenkort af te sluiten geldmarktlening of een roll-overkrediet worden beschermd door een FRA te kopen.

FRA's worden afgesloten bij een bank. De bank zoekt op haar beurt een tegenpartij. Evenals bij swaps dient de hoofdsom van een FRA slechts als rekenbasis. Om tot afrekening van de verplichting te komen moet meestal een rekening bij de bank worden aangehouden. De minimumomvang van de hoofdsom van een standaard-FRA is € 5 miljoen.

Het principe van de onderlinge verrekeningen ziet er in een beleggingssituatie schematisch als volgt uit:

Is daarentegen sprake van een leningsituatie, dan lopen de kasstromen schematisch als volgt:

Onderneming A heeft € 5 miljoen op een depositorekening staan. Het deposito vervalt over drie maanden. De onderneming wil het deposito dan voor een half jaar verlengen. De onderneming ontvangt op deposito's een vergoeding op basis van het Euribor-tarief. Men verwacht dat de rente de komende periode zal gaan dalen. Gegeven deze verwachting wil de onderneming de rente nu reeds vastleggen. De onderneming besluit daarom een 'drie/negenmaands FRA à 7% met een hoofdsom van € 5 miljoen' aan de bank te verkopen. Dit betekent dat de FRA een looptijd heeft van negen maanden en dat drie maanden na het moment van verkoop er een afrekening tussen koper en verkoper plaatsvindt.

Deze afrekening is gebaseerd op het verschil tussen de contractrente van de FRA (in dit geval 7%) en de referentierente (vaak het Euribor-tarief). Het te ontvangen/betalen renteverschil wordt berekend over de hoofdsom en de contractperiode van de FRA. De contractperiode van een drie/negenmaands FRA is zes maanden (negen minus drie) en heeft betrekking op de zes maanden volgend op de afrekendatum.

In het werkblad Forward bij een verwachte rentedaling staan de mogelijke verrekeningen bij percentages in het bereik van 5 tot 9%t (zie A9:A17). In het werkblad kan met de modelparameters gesimuleerd worden in het bereik B2:B5. Het bereik A9:A17 is daarbij rechtstreeks gekoppeld aan cel B5 (het zesmaands Euribor-tarief, plus of min 2%, met stappen van 0,5%).

Door de fixatie met de FRA komt de totaalopbrengst in de maanden 3 tot en met 9 in alle gevallen op een gelijk bedrag uit, zoals blijkt uit de in kolom F opgenomen totaalbedragen.